Gỗ dán là gì? Đặc điểm, cấu tạo, ứng dụng

Từ lâu, gỗ tự nhiên đã được ví như “báu vật của núi rừng” – một nguyên liệu quý được ứng dụng phổ biến trong xây dựng và thiết kế. Tuy nhiên, cùng với tốc độ khai thác ngày càng cao, nguồn gỗ tự nhiên đang dần suy giảm, kéo theo đó là giá thành ngày một tăng và tình trạng khan hiếm ngày càng rõ rệt. Đứng trước thực tế này, gỗ dán – hay còn gọi là ván ép – đã xuất hiện như một giải pháp thay thế lý tưởng cho gỗ tự nhiên. Nhờ những ưu điểm nổi bật như khả năng chịu lực, chống ẩm, độ bền cao và dễ gia công, gỗ dán ngày nay được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, từ nội thất gia đình cho đến các công trình xây dựng lớn.

Trong bài viết dưới đây, Eco Vũ Hoàng sẽ cùng bạn khám phá sâu hơn về loại vật liệu công nghiệp đang dần thay đổi cách chúng ta xây dựng và thiết kế không gian sống hiện đại.

1. Gỗ dán là gì? 

Gỗ dán, hay còn gọi là ván ép, có tên tiếng Anh là Plywood. Loại vật liệu này được tạo thành từ nhiều lớp gỗ tự nhiên được lạng mỏng, sau đó sắp xếp chồng lên nhau theo cùng hoặc vuông góc với chiều vân gỗ. Các lớp này được liên kết bằng keo chuyên dụng, rồi ép dưới nhiệt độ và áp suất cao để tạo nên một tấm ván chắc chắn, bền bỉ.

Không phải ngẫu nhiên mà Plywood lại trở thành lựa chọn hàng đầu trong thiết kế nội thất và xây dựng. Với ưu điểm dễ thi công, kiểu dáng đa dạng và phù hợp với nhiều phong cách, gỗ dán ngày càng được nhiều người tiêu dùng tin tưởng sử dụng. Trong bối cảnh gỗ tự nhiên ngày càng khan hiếm và đắt đỏ, Plywood nổi lên như một giải pháp thay thế hiệu quả, thậm chí được xem là "đối thủ xứng tầm" với gỗ tự nhiên trong nhiều ứng dụng hiện đại.

2. Hành trình phát triển của ván gỗ dán 

Ván gỗ dán – hay còn gọi là Plywood – được xem là phát minh đầu tiên trong lĩnh vực vật liệu gỗ công nghiệp. Lịch sử của nó bắt đầu từ hàng nghìn năm trước, khi các nhà khảo cổ phát hiện những tấm gỗ mỏng được dán lại với nhau trong các lăng mộ Pharaoh tại Ai Cập cổ đại. Cùng thời kỳ đó, ở phương Đông, người Trung Quốc cũng đã biết cách ghép các lớp gỗ mỏng để làm đồ nội thất – một minh chứng cho sự sáng tạo vượt thời gian trong kỹ thuật sử dụng vật liệu.

Bước ngoặt lớn diễn ra vào ngày 26/12/1865, khi ván ép chính thức được cấp bằng sáng chế. Đây là cột mốc quan trọng, đánh dấu sự công nhận hợp pháp cho một vật liệu mới, mở đường cho ngành công nghiệp sản xuất gỗ dán phát triển.

Năm 1905, tại Hội chợ Lewis & Clark tổ chức ở Phần Lan, ván ép lần đầu tiên được giới thiệu rộng rãi đến công chúng qua các gian hàng triển lãm – chính thức đặt nền móng cho thị trường tiêu thụ Plywood.

Đến năm 1982, tại Mỹ, những tấm ván gỗ dán tiêu chuẩn với kích thước 4 feet x 8 feet lần đầu tiên được ra mắt như một loại vật liệu xây dựng, góp phần định hình tiêu chuẩn trong ngành gỗ công nghiệp.

Trải qua hàng thế kỷ phát triển, từ những thử nghiệm thủ công ban đầu cho đến công nghệ sản xuất hiện đại, ván ép ngày nay đã trở thành vật liệu thiết yếu trong các lĩnh vực như xây dựng, nội thất, thiết kế công nghiệp… Không chỉ là giải pháp thay thế cho gỗ tự nhiên, Plywood còn đóng vai trò quan trọng trong việc định hình xu hướng vật liệu xanh, bền vững và tiết kiệm tài nguyên trên toàn cầu

3. Thành phần cấu tạo của ván dán

Với sự phát triển của công nghệ và kỹ thuật hiện đại, ván dán ngày nay không chỉ bền chắc hơn mà còn đạt tiêu chuẩn cao về chất lượng và tính ứng dụng. Một trong những yếu tố quan trọng quyết định độ bền và hiệu quả sử dụng của ván dán chính là cấu tạo của nó. Một tấm ván dán đạt chuẩn thường bao gồm ba thành phần chính:

• Lớp cốt gỗ: Đây là phần lõi, được hình thành từ nhiều lớp gỗ tự nhiên lạng mỏng, mỗi lớp có độ dày khoảng 1.7mm. Các lớp này được sắp xếp chồng lên nhau, thường theo hướng vuông góc vân gỗ để tăng độ ổn định. Nguồn gỗ chủ yếu đến từ rừng trồng như thông, bạch đàn, bạch dương…

• Lớp bề mặt: Ván dán có nhiều lựa chọn về bề mặt nhằm đáp ứng các yêu cầu về thẩm mỹ và công năng. Các lớp phủ phổ biến bao gồm Veneer (gỗ lạng), Melamine, Laminate hoặc Film phủ – mỗi loại đều có ưu điểm riêng về độ bền, khả năng chống trầy xước và màu sắc đa dạng.

• Keo dán: Là chất kết dính giúp các lớp gỗ liên kết chặt với nhau. Tùy vào mục đích sử dụng, nhà sản xuất có thể sử dụng các loại keo như Urea Formaldehyde (UF), Melamine Urea Formaldehyde (MUF) hoặc Phenol Formaldehyde (PF), trong đó PF thường được dùng cho ván cần khả năng chống ẩm cao.

Chính sự kết hợp đồng bộ giữa cốt gỗ, lớp phủ và keo dán đã tạo nên những tấm ván dán có độ bền cao, dễ gia công, phù hợp cho nhiều ứng dụng từ nội thất đến công trình xây dựng.

4. Tính chất vật lý và đặc điểm nổi bật của ván dán

Khác với gỗ tự nhiên dễ bị giãn nở theo điều kiện môi trường, ván dán được chế tạo theo một phương pháp đặc biệt nhằm khắc phục tình trạng này. Một tấm ván dán tiêu chuẩn luôn bao gồm số lớp lẻ như 3, 5, 7 hoặc 9 lớp – tùy thuộc vào độ dày yêu cầu. Cách sắp xếp này giúp tạo ra một lớp lõi ở giữa, với các lớp vân gỗ phía ngoài được đặt vuông góc nhau, qua đó hạn chế đáng kể hiện tượng cong vênh và co ngót trong điều kiện sử dụng thông thường.

Không chỉ dừng lại ở cấu trúc lớp, ván dán còn được phân loại theo kết cấu để phù hợp với từng mục đích sử dụng. Hiện nay, ba dạng kết cấu phổ biến của ván ép bao gồm:

• LVL (Laminated Veneer Lumber): Các lớp gỗ xếp cùng hướng vân, mang lại khả năng chịu lực tốt theo một chiều nhất định

• LVB và LVD: Các lớp gỗ được đặt vuông góc với nhau, cho độ ổn định cao hơn, phù hợp với ứng dụng chịu lực đa chiều

Mỗi dạng kết cấu mang đến những đặc tính riêng, góp phần làm nên sự đa dạng trong ứng dụng của ván dán – từ nội thất, xây dựng đến sản phẩm công nghiệp.

Ngoài ra, ván dán cũng sở hữu những thông số vật lý tiêu chuẩn như:

• Tỷ trọng trung bình: dao động từ 600 đến 700 kg/m³ – đảm bảo độ chắc chắn nhưng vẫn dễ dàng thi công

• Kích thước phổ biến: 1220 x 2440mm; 1160 x 2440mm; 1000 x 2000mm – phù hợp với nhiều quy mô thiết kế và lắp đặt

• Độ dày đa dạng: từ 6mm đến 25mm (gồm các mức như 6mm, 9mm, 12mm, 15mm, 18mm, 21mm, 25mm) – linh hoạt trong lựa chọn theo nhu cầu sử dụng

5. Quy trình sản xuất ván dán Plywood

Ván dán chất lượng cao thường được sản xuất tại các nhà máy hiện đại, quy mô lớn, với quy trình khép kín nhằm đảm bảo độ đồng nhất và độ bền cho từng sản phẩm. Hiểu rõ quy trình sản xuất sẽ giúp người tiêu dùng nhận biết được chất lượng cũng như giá trị thực sự của dòng vật liệu công nghiệp này. Hãy cùng điểm qua từng công đoạn chính tạo nên một tấm ván dán hoàn chỉnh

Giai đoạn 1: Chuẩn bị nguyên liệu

– Thu hoạch gỗ nguyên liệu:
Các loại gỗ tự nhiên như keo, bạch đàn, trám… thường được chọn nhờ đặc tính mềm vừa phải, dễ gia công và có đường kính lớn – phù hợp cho quá trình lạng thành lớp mỏng.

– Bảo quản gỗ:
Sau khi được khai thác, gỗ sẽ được ngâm nước trong một thời gian nhất định. Mục đích là để giảm thiểu hiện tượng nứt nẻ và giúp quá trình bóc/lạng veneer diễn ra thuận lợi hơn.

Giai đoạn 2: Gia công và sản xuất

Sau khi chuẩn bị nguyên liệu, gỗ sẽ trải qua các bước xử lý chính như sau:

• Lạng veneer: Gỗ được lạng thành lớp mỏng theo kích thước tiêu chuẩn

• Sấy khô và phân loại: Giảm độ ẩm, đảm bảo độ ổn định cho từng lớp veneer

• Lăn keo và xếp lớp: Keo chuyên dụng được phủ lên veneer, sau đó các lớp được xếp chồng vuông góc nhau

• Ép nguội – Ép nóng: Ván được ép dưới áp lực để định hình và cố định cấu trúc

• Chà nhám và sửa lỗi: Làm phẳng, xử lý bề mặt ván

• Phủ lớp bề mặt: Dán các lớp phủ như veneer, melamine hoặc laminate.

• Ép hoàn thiện và cắt tinh: Tiến hành ép lớp phủ, cắt đúng kích thước, hoàn thiện sản phẩm

Ưu điểm và nhược điểm của gỗ dán

Ưu điểm

Gỗ dán (plywood) sở hữu nhiều đặc tính nổi bật, khiến nó trở thành lựa chọn hàng đầu trong ngành công nghiệp gỗ hiện đại:

• Khả năng chống ẩm vượt trội: Không giống nhiều loại gỗ công nghiệp khác, gỗ dán có thể chịu được độ ẩm cao và thậm chí có thể ngâm trong nước nhiều giờ mà không bị ảnh hưởng đáng kể. Đây là điểm mạnh lớn giúp vật liệu này thích nghi tốt với điều kiện khí hậu nhiệt đới như ở Việt Nam

• Độ bền và khả năng chịu lực tốt: Nhờ cấu trúc nhiều lớp ép chặt, gỗ dán ít bị cong vênh, nứt gãy hay biến dạng theo thời gian. Ngoài ra, loại gỗ này còn có khả năng kháng mối mọt tốt hơn so với nhiều loại ván ép thông thường

• Bám vít và dán keo dễ dàng: Bề mặt của gỗ dán cho phép vít và keo dính chắc chắn, giúp quá trình gia công và lắp ráp trở nên thuận tiện, tiết kiệm thời gian

• Có thể uốn cong: Gỗ dán có độ linh hoạt nhất định, cho phép uốn cong theo thiết kế – đặc biệt phù hợp cho các sản phẩm nội thất mang tính sáng tạo, mềm mại về hình khối

Nhược điểm

Dù sở hữu nhiều ưu điểm, gỗ dán vẫn tồn tại một số hạn chế cần lưu ý:

• Cạnh dễ bị sứt mẻ theo thời gian: Sau thời gian dài sử dụng, các mép ván có thể bị bong tróc hoặc mẻ nếu không được xử lý cạnh kỹ càng. Vì thế, khi thi công, việc ép cạnh hoặc dán nẹp là điều cần thiết để kéo dài tuổi thọ sản phẩm.

• Phụ thuộc vào chất lượng sản xuất: Nếu gỗ dán được sản xuất không đúng kỹ thuật hoặc sử dụng nguyên liệu kém chất lượng, rất dễ xảy ra hiện tượng cong vênh, tách lớp hoặc phồng rộp – đặc biệt khi tiếp xúc với nhiệt độ cao hoặc môi trường ẩm ướt thường xuyên

6. Ứng dụng của gỗ dán

Gỗ dán ra đời như một giải pháp đầy hứa hẹn trong bối cảnh gỗ tự nhiên ngày càng khan hiếm. Với nhiều ưu điểm vượt trội, loại vật liệu này nhanh chóng khẳng định vị thế trong ngành gỗ công nghiệp. Không chỉ dừng lại ở tính tiện dụng, gỗ dán còn được người tiêu dùng tin tưởng và lựa chọn cho nhiều mục đích sử dụng khác nhau trong đời sống và sản xuất.

• Trong đời sống thường nhật: Gỗ dán plywood được sử dụng phổ biến để làm khuôn cốp-pha trong thi công bê tông, đóng thuyền, ghe và nhiều công trình ngoài trời khác nhờ độ bền và tính linh hoạt cao.
• Trong kiến trúc xây dựng: Nhờ khả năng chịu lực tốt và cấu trúc ổn định, các tấm gỗ dán thường được dùng để làm vách ngăn, sàn lót hoặc bề mặt tường trang trí trong nhà ở và công trình công cộng.
• Trong ngành nội thất: Gỗ dán là lựa chọn lý tưởng cho việc chế tác đồ dùng như bàn, ghế, giường, tủ, kệ… Sự đa dạng về kiểu dáng và độ bền theo thời gian giúp vật liệu này trở thành “người bạn đồng hành” không thể thiếu trong không gian sống hiện đại.

Đội ngũ tư vấn của Eco Vũ Hoàng luôn sẵn sàng hỗ trợ quý khách mọi lúc với những thông tin chính xác và đầy đủ về sản phẩm gỗ dán – ván ép plywood. Nếu quý khách có bất kỳ câu hỏi nào, vui lòng để lại thông tin liên hệ hoặc liên hệ trực tiếp với chúng tôi để được tư vấn nhanh chóng và chi tiết nhất!